НЄОШЛЄБОДЗЕНА РУТЕНИЯ

Владимир Бодянец

Руснаци чи Русини? Русини чи Українци? Рутения чи Заходна Україна? Подкарпатска Русь чи Закарпатска обласц? Шветови конґрес Русинох чи Европски (або тиж Шветови) конґрес Українцох? И, конєчно, облюбене питанє наших “преднякох” кед вас сцу вербовац до своїх шорох, Матка чи Союз? -  без того нє могло... Пробуйце ше опитац єдному просековому Керестурцови, або гоч хторому другому звичайному Руснакови з державянством даякого другого места хторе ноши, ношело, або би сцело ношиц епитет “руски”, же цо вон себе дума - чи од горе начишлєних меновнїкох лєпше вибрац перши чи други (кед же вообще зна цо векшина з нїх означує и яка розлика медзи нїма - кед же єй и єст)? гоч би вам дахто и попробовал одвитовац, вироятнє би на концу гварел: “Ааа, нє розумим ше я до того”, цо значи - благей вязи я нє мам цо ти тераз одо мнє сцеш. Ясне вам же о чим ше ту роби?

Алє, кед ше исте тото опитаце даєдному з даскельо дзешаткох наших “явних дїячох”, вони ше уж кус потрудза коло одвита. Єден пове же “шицко то исти народ, я знам же ми шицки пришли зоз українского Закарпат'я (гоч я, мойо родичи, дзеци, жена и шицки Руснаци цо их познам бешедую по шаришски...)”, други: “Я з нїма мам тельо заєднїцкого як Чех зоз Финцом; я вельки Руснак б…л, єсм и буду (гоч нє розумим половку цо ми бешедує Русин з Румуниї.)” лєбо дацо таке подобне.

Но, та так. То перше цо мушим повесц, бо ми нє шицко єдно на цо ше шицко троши и траци енерґия, сцерпенє, а боме и пенєжи за хтори ше вично воює. Углавним, у складзе зоз тему того числа и насловом того тексту, шор би було дотхнуц даяки теми вязани за нашу “прадїдовщину” од хторих би ше єдни нахмурели же “лєм тото нє споминай”, а добра векшина тих цо тото читаю би себе подумала “пать, анї сом нє знал же то так”, алє, за початок, час же би ше почало розчисцовац даяки ствари.

Тельо раз споминане, а нїґда шорово розяшнєне ткв. националне питанє при Руснацох, то цошка зоз чим ше уж шицким розумним людзом допило оруцовац, лєм чкода же су нє кус шмелши, гласнєйши и ришенши зробиц дацо. Бо, кед би нє були так руско - стримани одважели би ше погуториц койцо мудрим главком руских преднякох и “компетентним и од науки людзом з нашого народа” цо ше дзешка раз при паприґашу поспричкали, та кажди цага на свой бок, а другому би подложел и три ноги кед би мал тельо. Тоти, заш, исти компетентни ше, нє-же, хваля при других яки ми Руснаци вредни, найписменши у Европи, як маме єдину руску штредню школу на швеце хтора наш национални и Кембридж и Оксфорд вєдно, видаваме новини, патриме свою телевизию и слухаме радио по руски, як уж 250 роки жиєме медзи Сербами, а ище вше чуваме свойо обичаї итд итд. Но, гей, якошик им баш нїґда нє придзе на розум повесц и тото же половка того найписменшого народа нє зна шорово прегвариц на своїм мацеринским язику (о писаню на тот завод нє будзем...), же у нашим Кембриджу и Оксфорду половка (и вецей) учебнїкох по сербски, же новини нїяк же би ше вирвали зоз соц-народней змистовей и технїчней концепциї седемдзешатих (чесц винїмком!!!), же добрей часци занятих у телевизиї тота робота служи вецей як гоби, а же нпр. перша вистка у Маґазину, хтори би требал буц тижньова емисия ЗА и О Руснацох, барз часто о рижних цукровньох и кексарох (а, поведзме, нєт Часи младосци!!!); обичаї чуваме же страх Божи: турска музика на каждим боку, по шпиваню на Вилїю на поладнє, е єдино же ище велї любя ходзиц на фолклор, та бизме зоз тим требали буц задовольни - шпивац и танцовац, нїч ше нє бунїц и шицко будзе у шоре. А тих истих цо слухаю вихвальованя наших “компетентних” так барз бриґа же чи то там Матка, чи Союз, чи Руснаци, чи Українци, лєм най буду цихо и нє питаю вельо пенєжи.

Єдни ше єднобочно вяжу за матку Україну, чекаюци помоц од когошик кому тиж треба помогнуц, а дзе, урядово, нєшка нє жиє анї єден Руснак. Други нїч нє горши. Шлєпо провадза Русиньск…й рух и мудро киваю з главами, а кед єден з братох Русинох пове же “ми би державу” тоти такой одмахую з главу же “а, нє, нє, нє...”(бо дома вицагнєме од наших братох Руснацох Українцох). А у медзичаше ше грижу же хто векши Руснак, а хто векши Українєц, гоч би ше, за пременку, могли змагац же хто зрозуми вецей слова свойого велького брата з Карпатох, односно, галичини, Києва и Львова.

Но, я свойо гварел. “Па ти види” же чи сом Матка, чи Союз!!!